Zapewne wielu z Was, przeszukując zasoby internetu, natrafiło na informacje o cechach charakterystycznych gwary warszawskiej. Jest ich sporo, Jedne bardziej znane inne mniej. Chyba najbardziej wyrazistą cechą są aki czyli końcówki -ak. Jak choćby schaboszczak, Poniatoszczak, drobniaki i inne. Nie zapominając oczywiście o prosiakach, kurczakach, cielakach i innych -akach 🙂 Tak na marginesie … jakiś czas temu rozmawiałem z pewną dziennikarką która w ogóle nie słyszała o formach prosię, kurczę, cielę … jekie czasy tacy dziennikarze (na szczęście nie wszyscy)
Ale wracając do tematu … inną, mniej znaną cechą jest zamiana mi na mni np. mnieć, mniał, mniasto. Słowa mnieć i mniał były zmorą moich polonistów aż do matury 😉 Do tego można jeszcze dodać zmianę formy lub przekręcanie słów jak choćby ankohol (za galarepke żona nadal mnie tępi). Oczywiście nie można zapomnieć o wszechobecnych zdrobnieniach. Zdrabnia się wszystko wszędzie i zawsze … chlebek, bułeczka, masełko, stolik itp. … czasem też się zgrubia: spodzień, ciacho, buła … Jest jeszcze szadzenie, czyli zamiana „s” na „sz”, „c” na „cz”, a czasem też „k” na „cz”
Ważniejszy od formy słów jest sposób ich wymowy … rodaka warszawskiego na ulicy można poznać nie po tym jakich słów używa (choć to też jest ważne) ale po tym jak mówi.
Wg mnie najbardziej charakterystyczną cechą dla warszawiaka jest wymowa głoski „L”. Leopold Tyrmand pisał, że „warszawskie „l” ma dźwięk owiniętego w flanelę metalu.” Do tego oczywiście zamiana „kę” i „ke” w „kie”, „ge” i „gę” w „gie” oraz „li” w „ly” … ładnie pięknie ale jak to brzmi ?
Tu właśnie przychodzi pora na audio przewodnik czyli … jak to sie mówi po warsiasku.
Trochę poszperałem po sieci oraz po domowych archiwach i wyszukałem przykłady warszawskiej wymowy. Wystąpią: Zbigniew Buczkowski (we fragmencie twórczości Wiecha), Jan Kobuszewski (skecz „Ucz się Jasiu”) oraz moja mama (rocznik 1942 wychowana na warszawskiej Woli, na Redutowej). Wymowa jest dość podobna ale są różnice. To tyle wstępu … zaczynamy
Wymowa „L” oraz „kie”:
Buczkowski
… zaiely najlepszy stolyk …. i butelkie wódki …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/buczkowski_L_kie.mp3{/audio}
Kobuszewski
… rozmowa z klyjentem …. zara chwileczkie …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/kobuszewski_l_kie.mp3{/audio}
Kobuszewski
… masz pan tu książkie …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/kobuszewski_kie.mp3{/audio}
Kobuszewski
… ciekawostkie zawodowe …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/ciekawostkie.mp3{/audio}
Wymowa „gie”:
Kobuszewski
… więcej inteligientnie …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/inteligientnie.mp3{/audio}
Moja mama
… do gieta chodził handlował …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/gieta.mp3{/audio}
Szadzenie – zamiana s na sz:
Kobuszewski
… jak się u nasz …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/nasz_kielner.mp3{/audio}
A teraz wszystko razem:
Moja mama
… szemraly … Polskie …mieli nasz …i nie wracaly …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/lyi_nasz.mp3{/audio}
W naszym serwisie można znaleźć wiele piosenek śpiewanych po warsiasku a w nich również przykłady wymowy.
Mam nadzieję, że ten przewodnik pozwoli zrozumieć jak brzmi gwara warszawska.
Admin
ps. A tu coś na deser …
Moja mama … Kercelak, Kiercelak a może …
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/hercelak.mp3{/audio}
Moja mama … o gwarze warszawskiej … daje do myślenia
{audio}/pliki/audio/AudioPrzewodnik/niepoprawna_wymowa.mp3{/audio}